“Migrazioetan, Biden-en lehenengo egunetako neurriek Trumpek hartu zituen neurri kaltegarrienetako batzuk desegin nahi ditu”
Lorenzo Cachón Soziologia Katedraduna izan da Madrilgo Complutense Unibertsitatean eta migrazioetan aditua da. Gaur egun, Ameriketako Estatu Batuetako arrazakeria sistemikoaren arazoen inguruan lan egiten du.
Kapitolioko erasoaren ondoren, zer esan dezakezu Washingtonetik?
Nahiz eta jakin Estatu Batuek oso arazo larria dutela eskuin muturreko etxeko terrorismoarekin, ez nuen inoiz pentsatu hori gerta zitekeenik. Nahiz eta Trumpek azaroko hauteskundeak lapurtu dizkioten eta eskuin muturreko taldeek mobilizatzen jarraitzen duten (eta oraindik ere badaude), presidenteak berak adoretuta, bere bigarren impeachmentean leporatzen zaion bezala. Eta irudiak ikusten hasi nintzenean, burura etorri zitzaidan lehenengo gauza izan zen hori ez zela gertatuko protesta Black Lives Matterrek gidatu izan balu. Poliziaren presentzia eta erresistentzia askoz ere handiagoa izango zelako.
Ni neu, Kapitolioaren barruan, bandera konfederatua, esklabutzaren eta supremazismo zuriaren ikurra, ikusteak hunkitu ninduen gehien. Une horrek erabat geldiarazi ninduen.
Kapitolioari egindako erasoa, botere legegilearen egoitza, Estatu Batuetan bizi den polarizazioaren gailurra izan da, elkarren aurka zeuden bi amerikarekin, XX. mendeko hirurogeiko hamarkadatik edo Gerra Zibiletik ez bezala. Egungoa da Martin Luther King Jr. doktoreak 1967an, erail baino urtebete lehenago, enfasi handiz esan zuena: “Gure nazioa bi gizarte etsaietan banatzen ari da eta faktore suntsitzaile nagusia arrazakeria zuria da”. Arrazakeria zuri hori da Kapitolioa eraso zuena.
Zer faktorek laguntzen dute jarrera eta mugimendu mota horiek sortzen eta mantentzen?
Alderdi asko kontuan hartu beharko lirateke. Baina Europatik merezi duen arreta eskaintzen ez zaion bakarra aipatuko dut: Ameriketako Estatu Batuetako supremazismo zuria, 1865ean Gerra Zibila galdu zutenean formulatzen hasi zena. Irismen luzeko mugimendua da, beti kontra egin duena: gerra galdu eta Lincoln hiltzen dute, eta, ondoren, ordura arte esklabo zeuden beltzen bizitza hobetu zuen berreraikuntzarekin amaitzen dute, hirurogeiko hamarkadan eskubide zibilen legeak lortzen dira, eta, aurretik eta ondoren, Luther King bezalako buruzagi beltzak hiltzen dituzte eta lintxamenduekin jarraitzen dute. 2020 mobilizazio handien urtea izan da (herrialdearen historian inoiz ez bezala), Black Lives Matter mugimenduari lotuak, George Floyden lintxamenduaren eta supremazismo zuriaren ondoren, Proud Boys taldearekin eta muturreko beste talde batzuekin, euren presidenteak bultzatuta, erreakzionatu egiten dute, jendea hil dute eta Kapitolioari eraso egiten diote.
Mikel Reparazek, euskal kazetari batek, gaur egungo Ipar Amerikari buruzko liburu bikain bat idatzi duenak (Las grietas de América. Bajo la piel de un país dividido), esaten du AEBak multizinema batean bezala sartzea dela, non bi gizarte erabat ezberdinen bi film ikusten diren. Hori horrela bada, zer egin?
Uste dut Reparazen analisia oso zuzena dela. Duela gutxi arte Hego Carolinan bizi izan naiz. Telebista bakarreko taberna edo jatetxe batean sartzen zinenean, kirolik ez bazegoen, azkar esan zenezakeen bi amerika horietako zeinetan zeunden: Foxekin edo CNN/MSNBCrekin. Orain, Washingtonen, zailagoa da Fox munduarekin topo egitea. Badira lurralde berean elkarrekin bizi diren bi Amerika, baina oso bestelako irudimenezko paisaietan bizi direnak.
Bidenek zeregin generikoak bere presidentetzaren inaugurazioan ondo adierazi dituela uste dut: herrialdearen batasuna berreraikitzea. Arazoa da batzuek eta besteek desberdin ulertzen dutela batasuna. Nik oraingoz uste dut egin behar dela Biden administrazioa hasi dena: osasun- eta ekonomia-egoerari heldu behar zaio, gizarte- eta arraza-berdintasuna sustatzeko ikuspegitik formulatutako ekintza-plan banarekin. Hori da bi amerikarren artean dagoen aldea murrizteko modurik onena. Eta Bidenen alde bozkatu ez zutenez, politika demokrata zehatzek ere mesede egiten dietela ikusi zuten.
Eta orain, Biden Etxe Zurira iritsi ondoren, Estatu Batuek immigrazioaren alorrean zer egin beharko lukete?
Nire ustez, Biden presidentearen lehen egun hauetako ezusteko handiena da migrazio-kontuei ekin diena, ez hainbeste lehenengo egunean egin duenagatik, baizik eta lehentasunezko politiken zazpi esparruen artean sartu duelako, eta datozen egunetan migrazioak kudeatzeko lege-proiektu orokor bat Kongresura bidaliko duela iragarri duelako.
Zer iruditzen zaizkizu migrazioen arloan lehen egunetan lehendakaritzak hartu dituen neurriak?
Oso egokiak eta beharrezkoak dira, Trumpek arlo horretan hartu zituen neurri kaltegarrienetako batzuk desegin nahi dituztelako. Zerrendatze hutsa ikaragarria da. Bidenek presidentetzaren lehen egunean sinatu zituen agindu exekutiboen artean DACA (Deferred Action for Childhood Arrivals) programa berrindartzea dago, Obamak ezarria eta Trumpek blokeatua, baina aginduan Kongresurako deia ere sartzen da, paperik gabeko haurrak sartu ziren etorkin horiek hiritarrengana iristea ahalbidetzeko.
Beste agindu exekutibo batek “debeku musulmana” deiturikoa ezabatzen du, nagusiki musulmanak eta afrikarrak ziren hainbat herrialdetatik Estatu Batuetarako bidaiak blokeatzen zituena.
Bidenek Mexikorekin muga egiten duen harresiaren eraikuntza berehala gelditzeko agindua eman du. Eta lehen egun horretako beste ordena batzuetan, baliogabetu egin du Trumpek agiririk gabeko 11 milioi etorkin 2020ko hiritarren erroldatik kanpo uzteko plana, eta bertan behera utzi du Trumpen agindu bat, agiririk gabeko etorkinak aurkitu eta deportatzeko ahalegin oldarkorrak egin zituena (Obama presidenteak ere sustatu zuen deportazio politika negargarri bat jarraituko ez duen seinale).
Esaten duzunagatik, immigrazioaren kudeaketa Biden presidentearen benetako lehentasunetako bat izango dela uste duzu?
Lehen egunetako seinale askok norabide hori erakusten dute. Ez bakarrik Etxe Zuriaren webgunean agertzea Biden presidentearen zazpi lehentasunetako bat. Eta garrantzitsua eta premiazkoa da horrela izatea. Izan ere, duela urte asko, Obama presidente izan aurretik, adierazi izan da migrazioa kudeatzeko sistema “hautsia” eta disfuntzionala dela. Obamak ez zuen konpondu eta Trumpek gauzak basatiki eta gizatasunik gabe okertu besterik ez du egin (New York Times egunkariak Trumpen migrazio politikak “oso krudeltzat” jo ditu). Badirudi datozen egunetan Hiritartasunari buruzko lege-proiektu bat aurkeztuko duela, migrazioen kudeaketaren gakoak jorratzen dituena. Trumpek suntsitu duen asilo sistema ere berrosatu beharko du. Eta espero dut bat egitea Migrazio segururako, ordenaturako eta erregularrerako eta Errefuxiatuentzako Nazio Batuen mundu mailako itunekin.
Zer dakigu eta nola baloratzen duzu aipatzen diguzun Hiritartasunari buruzko Lege-proiektu hori?
Ez dut ezagutzen lege-proiektuaren eduki osoa. Baina bada informazio bat eta bi balorazio, historikoa eta oso positiboa izan daitekeena. Informazioa da ia tabua den gai bati helduko diola: herrialdean dokumentaziorik gabe dauden 11 milioi migratzaileen ezohiko erregularizazioa (“Amnistia” izenez ezagutzen da Estatu Batuetan), 2029an hiritarrei bidea irekiz. Langile horietako asko funtsezkoak dira oinarrizko zerbitzuak emateko, hala nola eraikuntza, nekazaritza, elikagaien prozesamendua edo jatetxeak. Inoiz herrialde batean ere egin den aparteko erregularizaziorik handiena izango litzateke.
Proiektuaren lehen balorazioa ezustekoarekin lotuta dago: hauteskunde-kanpainan ez zen serioski eztabaidatu horrelako ezohiko erregularizazio baten aukera. Eta horri lotuta doa bigarrena: immigranteen elkarteek eta immigranteen aldeko erakundeek eta giza eskubideen defendatzaileek egin duten balorazio oso positiboa.
Ziur nago legedi garrantzitsu honek oposizioa aurkituko duela Kongresuan, bereziki senatari errepublikanoen artean, baina espero dut aurrera egingo duela gatera gehiegi eraman gabe. Eta aldez aurretik kontzesiorik egin gabe, Obamaren presidentetzan egin zen bezala, deportazioen arloan.
